معاهدۀ میراث جهانی پنجاهمین سالگرد خود را در نوامبر ۲۰۲۲ جشن خواهد گرفت
معاهدۀ میراث جهانی پنجاهمین سالگرد خود را در نوامبر ۲۰۲۲ جشن خواهد گرفت بیشتر بخوانید »
موفقیت فهرست میراث جهانی با بیش از ۱۱۰۰ اثر ثبت شده تاکنون در بیش از ۱۵۰ کشور، که معرف بزرگترین گنجینۀ طبیعی و فرهنگی بشریت است، از آرزوهای اولیۀ بنیانگذاران بسیار فراتر رفته است. ورای آثار به ثبت رسیده، معاهده توانسته نشان دهد که ابزاری فوقالعاده توانمند برای خدمت به هدف میراث و تقویت حمایت از آن است.
ایکوموس در مقام نهاد اصلی بینالمللی که مختص حفاظت از میراث فرهنگی است به عنوان نهاد مشورتی کمیتۀ میراث جهانی انتخاب شد. ما پنجاه سال است که تجربه، مهارت، و تعهد کمیتهها و اعضای خود را در سراسر جهان ــ چه در مقیاس بینالمللی و چه در مقیاس ملی ــ در خدمت معاهدۀ میراث جهانی گذاشتهایم.
بدین وسیله فهرست رویدادهایی که کمیتههای ملی و کمیتههای علمی بینالمللی و کارگروهها برای گرامیداشت این نقطۀ عطف مهم برنامهریزی کردهاند، معرفی میشوند.
DIÁLOGO: La gestión de los Sitios Patrimonio Mundial.
Experiencias, aprendizaje y desafíos a 50 años de la Convención
31 May 2022 | Webinar
Online
by ICOMOS Chile
50 years of the UNESCO World Heritage Convention. Achievements and Challenges in Europe
9–10 June 2022 | International conference
Kraków, Poland & Online
by ICOMOS Poland & the International Cultural Centre
Register
معاهدۀ میراث جهانی پنجاهمین سالگرد خود را در نوامبر ۲۰۲۲ جشن خواهد گرفت بیشتر بخوانید »
ایکوموس در حال بنیاد گذاشتن جایزۀ فرهنگ ـ طبیعت است که به پایبندترین ابتکاری که به دست اعضای ایکوموس جهانی در زمینۀ فرهنگ ـ طبعیت بهانجام رسیده باشد اهدا خواهد شد.
ابتکارهای فرهنگ ـ طبیعت با به رسمیت شناختن پیوند دوجانبۀ میان میراث فرهنگ و طبیعی و بازاندیشی چگونگی حمایت از فرهنگ و طبیعت از راه رویکردی جامع با همراهی جوامع محلی میسر میشوند. ابتکارهای فرهنگ ـ طبیعت از راه حمایت منسجم، مدیریت، و توسعۀ پایدارِ مکانهای میراثی ما، تابآوری را در مقابل چالشهای امروز پدید میآورند؛ چالشهایی همچون: تغییرات اقلیمی، آلودگی، و شهریسازی شتابان.
جایزه به پروژهای در حال اجرا اهدا خواهد شد که به روابط میان فرهنگ و طبیعت توجه کرده و آوردۀ ارزشمندی برای حوزۀ میراث به نحوی خلاق و مؤثر به همراه داشته باشد.
اعضا، کمیتهها، و کارگروههای ایکوموس میتوانند برای دریافت جایزه اقدام کنند.
ثبت نام میتواند مرتبط با میراث ملموس و ناملموس باشد. چشمانداز پروژهها میتواند کوچک تا بزرگ، محلی تا جهانی باشد.
جایزۀ فرهنگ ـ طبیعت ایکوموس به حداکثر سه ابتکار برگزیده تعلق خواهد یافت.
کل جایزه که به برنده(گان) تعلق خواهد یافت ۱۵۰۰۰ یورو است که بین حداکثر سه برنده تقسیم خواهد شد.
برندگان در مجمع عمومی ایکوموس جهانی امسال اعلام خواهند شد.
حداکثر مهلت ثبت نام برای دریافت این جایزه ۱۵ ژوئن ۲۰۲۲ (۲۵ خرداد ۱۴۰۱) است.
متن کامل فراخوان را مطالعه کنید.
فراخوان جایزۀ فرهنگ ـ طبیعت ایکوموس جهانی بیشتر بخوانید »
کتاب میراث شهری و گردشگری، مدیریت گردشگری در شهرها و محدودههای تاریخی، نوشتۀ دکتر غلامرضا حقیقت نایینی (دانشیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه هنر) و دکتر مهناز اشرفی (عضو هیئت عملی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و عضو پیوستۀ ایکوموس ایران و رئیس کمیتۀ علمی معماری دستکند ایکوموس ایران) توسط انتشارات گنجینۀ هنر، در خرداد ۱۴۰۱ منتشر شد.
شهرها و مناطق شهری تاریخی ساختارهای فضاییای بیانگر تکامل جامعه و هویت فرهنگی آن است. آنها جزء لاینفک از زمینۀ طبیعی و انسانساخت وسیعترند و این دو باید جداییناپذیر تلقی شوند. میراث شهری شواهد زندهای از تاریخ و فرهنگ سرزمینی است که در گذشته شکل گرفته و امروزه بخشی از زندگی روزمرۀ شهر را تشکیل میدهد. در زمانهای که بههمپیوستگی جهانی هر روز رشد بیشتری مییابد، حراست، حفظ، شرح و تفسیر، و ارائۀ این میراث و تفاوتهای فرهنگیِ هر محل و منطقه، از جمله چالشهای مهم ملتها در گوشهگوشۀ جهان است و به هر حال، مسئولیت مدیریت آن، در چهارچوب استانداردهای شناختهشدۀ بینالمللی و ملی که به درستی اجرا شوند، معمولاً بر عهدۀ خودِ آن جامعه یا گروه متولی میراث است.
گردشگری داخلی و جهانگردی کماکان از برجستهترین ابزارهای تبادل فرهنگی است که تجربهای شخصی، نه تنها راجع به آنچه از گذشتهها باقی مانده است، بلکه از زندگی امروزی و جوامعِ سایرین بهدست میدهد و بیش از پیش بهعنوان نیرویی پیشبرنده برای حفظ آثار فرهنگی و تاریخی شهری شناخته میشود. گردشگری میتواند با تولید بودجه، آموزشِ جامعه و تاثیرگذاری برسیاست، به مهار آن برای حفظ آثار بپردازد. این فعالیت، بخش اصلی بسیاری از اقتصادهای ملی و منطقهای است که چنانچه مدیریت آن با موفقیت همراه شود، میتواند عامل مهمی در توسعه باشد.
مکانها، محوطهها، و بافتهای تاریخی و فرهنگی، تنوعها و فرهنگهای زنده، جاذبههای اصلیِ گردشگریاند. مدیریت و کنترل ارتباط بین مکانهای میراثی و گردشگری بهعنوان رابطهای پویا همراه با ارزشهای متعارض به شیوهای کارآمد برای نسلهای حاضر و آینده اهمیت دارد. محورهای اصلی سیاستهای اجتماعی، اقتصادی و خطمشیهای سیاسی و قانونگذاری فرهنگی توسعۀ گردشگری باید شامل حفاظت بلندمدت فرهنگهای زنده، مکانهای میراث، مجموعهها، یکپارچگی فیزیکی و بوم شناختی و نیز بافت محیطی آنها باشد.
امروزه با توجه به تجارب انجام شده، شاهد روابط پیچیده و در مواردی متعارض بین میراث شهریِ حاوی فرهنگ زنده و گردشگری هستیم که در آن فرهنگ از یک موجودیت مشترک، به استثمار شدن گرایش پیدا میکند. هنگامی که فرهنگ به اشتراک گذاشته میشود، گردشگری و میراث با یکدیگر همزیستی میکنند تا از درآمدهای گردشگری بتوان برای حفظ و حفاظت از محیطهای با ارزش میراث استفاده کرد. با این حال، هنگامی که فرهنگ مورد بهرهبرداری قرار میگیرد یا ایجاد میشود، با تبدیل شدن گردشگری به مرکز اقتصاد محلی، تسلط آشکار ارزشهای تجاری بر ارزشهای حفاظتی بهوجود میآید و میراث فرهنگی به یک محصول مصرفی تبدیل میشود که مستعد فرآیند انتخاب محدود به انتخاب، مد، و سلیقۀ سازمانهای ملی و بینالمللی درگیر در بازاریابی محصول میراثی و مصرفکنندگان است. فرهنگ به یک «تاریخ تجدید ارزشگذاری شده» تبدیل میشود و مردم محلی در خطر تبدیل شدن به بخشی از «منظرۀ» گردشگری هستند که توسط افراد خارجی که اطلاعات کمی در مورد فرهنگ یا جامعه دارند، مورد توجه قرار میگیرند. بدین ترتیب گردشگری که بهعنوان وسیلهای برای تفاهم بین فرهنگی معرفی شده است، میتواند به علت تقابل فرهنگی تبدیل شود. این تقابل فرهنگی میتواند بهطور ناخواسته با نمایش ثروت و مصرفگرایی که ممکن است برای مردم محلی مخل باشد، تشدید شود. این نوع از گردشگری همچنین باعث ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و فرهنگ محلی میشود.
بدیهی است رابطۀ نزدیک و صحیح بین گردشگری فرهنگی و میراث، مزایا و فرصتهایی را به همراه دارد. اما در صورت عدم برنامهریزی مناسب، گردشگران بیش از حد و خطر توسعۀ گردشگری «شبه فرهنگی» میتواند به تهدیدی برای یکپارچگی و ارزشهای میراث، تخریب اجزای فیزیکی مجموعه و از بین رفتن تدریجی هویت فرهنگی آن تبدیل شود.
با توجه به اهمیت موضوع، کتاب حاضر تلاش دارد، ضمن تشریح موضوع گردشگری و ارتباط آن با میراث شهری، تعاریف و دیدگاههای مختلف را به همراه اسناد موجود طرح نماید. این نوشتار مباحث مختلفی چون پیشینه، ابعاد و چالشهای گردشگری، حفاظت، نقش جهانی شدن و ثبت آثار تاریخی در این ارتباط، اسناد بینالمللی مرتبط با گردشگری و میراث، گردشگری مجازی، موضوع گردشگری و سوابق آن در ایران و نهایتاً پیامدهای گردشگری و ارائۀ راهبردها را شامل میشود.
انتشار کتاب میراث شهری و گردشگری، مدیریت گردشگری در شهرها و محدودههای تاریخی بیشتر بخوانید »
کمیتۀ علمی معماری بومی ایکوموس ایران مجموعۀ مستند خانههای کرمان را در ۹ اپیزود با زیرنویس انگیسی منتشر کرد. این مجموعه پیش از این بدون زیرنویس انگیسی منتشر شده بود.
کارگردان این مجموعه جناب آقای علیرضا فخریزاده کرمانی، کارگردان و عکاس، هستند که از سال ۱۳۸۳ در زمینۀ مستند معماری به طور حرفهای فعالیت میکنند. آثار ایشان در شبکههای تلویزیونی متعدد پخش شده و در جشنوارههای گوناگون موفق به کسب رتبۀ برتر شده است. این مجموعه اهدایی این هنرمند به کمیتۀ علمی معماری بومی ایکوموس ایران است. مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران از جناب آقای فخریزاده تقدیر و تشکر میکند.
علاقهمندان میتوانند این مجموعه را در کانال آپارات مؤسسه مشاهده کنند. فهرست و نشانی اپیزودهای خانههای ایران به شرح زیر است:
انتشار مجموعۀ مستند خانههای کرمان در نه اپیزود با زیرنویس انگلیسی بیشتر بخوانید »
ارسال مقاله، مقالۀ کوتاه، پوستر، و کارافزار (اپ) از ۱۵ آوریل ۲۰۲۲ (۲۶ فروردین ۱۴۰۱) تا ۲۷ ژوئن ۲۰۲۲ (۶ تیر ۱۴۰۱) میسر است. از سال ۲۰۱۹ مقالات کنفرانس میراث فرهنگی و فناوریهای نو در قالب کتاب الکترونیک در «پروپلیم»، سامانۀ اطلاعاتی منابع کلاسیک هایدلبرگ، به انتشار میرسد. کتاب و کلیۀ مقالات آن با شناسۀ ثابت (doi) به صورت دائم در دسترس همگان خواهند بود. مقالات و مقالات کوتاه در کتاب مذکور به چاپ خواهد رسید. کمیتۀ کنفراس میراث فرهنگی و فناوریهای نو در انتظار آثار شماست.
رویکردهای خلاق در مستندسازی، پژوهش، مدیریت، و آموزش
به نظر میرسد که اکنون پنجاه سال پس از تصویب معاهدۀ میراث جهانی یونسکو، حمایت از میراث جهانی در یک نقطۀ عطف قرار دارد. همچنانکه آگاهی از ارزش میراث فرهنگی جهانی بهشدت رشد کرده و شمار آثار ثبت شده در فهرست یونسکو پیوسته افزایش یافته، فشار بر میراث فرهنگی جهانی نیز فزونی یافته است. یونسکو در سال ۲۰۰۸ فهرستی شامل ۱۴ بند و چندین زیربند از خطرات متوجه میراث فرهنگی منتشر کرد. این خطرات طیفی از جنگ و بحران، آب و هوا و تأثیرات نامطلوب تغییرات اقلیمی، بلایای طبیعی، توسعۀ بیرویه، استخراج منابع، فعالیتهای غیرقانونی و نیز مسائل مدیریتیای همچون کمبود منابع مالی و یا نیروی کار ماهر در بر میگیرد.
نظر به چالشهای ذکر شده، جریانی فعال به طور عمومی در درون و در میان مؤسسات سیاسی، انجمنهای علمی، و جوامع مدنی جهان در حال بازاندیشی خط مشیها برای حمایت از میراث فرهنگی است.
ما برآنیم که فناوری میتواند در حمایت از میراث فرهنگی، پژوهش درباۀ آن، و ارزش قائل شدن برای آن به نحوی پایدار کمک و بدین سان آن را برای نسل آتی صیانت کند. نوآوریهای فناورانه به ما امکان میدهند که پیگردی و کاوشهای میراث فرهنگی را با رویکردهایی که مستلزم کمترین اثرگذاری بر آنهاست پیش ببریم؛ آنها امکان میدهند که بروندادهای پژوهش دربارۀ میراث فرهنگی را به نحو گسترده منتشر کنیم و پیام میراث فرهنگی را به گستردهترین مخاطبان برسانیم؛ حتی در دوران یک پاندمی جهانی که جابهجایی انسانها را به شدت محدود میکند. فناوری دیجیتال و جوامع علمی مرتبط با آن ابزار پژوهش و شناخت، و نیز فرصتهای آموزشی را مخاطبانی عملاً نامحدود فراهم میآورند، و بدین ترتیب میراث فرهنگی را همهشمولتر و دسترسپذیرتر میسازند. این امر بر توان بالقوۀ میراث فرهنگی در شکلبخشیدن به هویتها و انسجام اجتماعی جوامع در سراسر جهان میافزاید. سرانجام، فناوری ابزارهایی برای ثبت و ضبط سریع وضعیت میراث فرهنگی و پایش تغییرات احتمالی آن در طول زمان در اختیار مینهد. بدین ترتیب، فناوری در امر مدیریت، تصمیمگیری، و اقدامات مرمتی و حفاظتی برای میراث فرهنگی پایدار در سراسر جهان یک یاریدهنده به شمار میآید.
کنفرانس میراث فرهنگی و فناوریهای نو بستری فراهم میآورد برای به نمایش گذاشتن و گفتگو دربارۀ پژوهشهای نو، تبادل تجربیات و اندیشهها برای جامعۀ در حال رشد علاقهمند به این موضوعات. از سال بیست و ششمین دوره (سال ۲۰۲۱) کنفرانس میراث فرهنگی و فناوریهای نو به وسیلۀ شهرداری وین (امور فرهنگی) همراه با «کنفرانس میراث فرهنگی و فناوریهای نو ایکوموس اتریش»، انجمنی وابسته به کمیتۀ ملی ایکوموس اتریش سازماندهی میشود. با برگزاری کنفرانس پیشرو قصد داریم از طریق گردهمآوردن متخصصان میراث فرهنگی، تصمیمسازان، علاقهمندان به فناوری، و سایر ذینفعان که اشتیاق به کاربست فناوریهای جدید در زمینۀ میراث فرهنگی دارند، به مباحث جاری تداوم بخشیم.
برای آگاهی بیشتر به وبگاه کنفرانس رجوع کنید.
فراخوان مقاله برای بیست و هفتمین کنفرانس میراث فرهنگی و فناوریهای نو بیشتر بخوانید »
از کلیۀ اعضای محترم مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران درخواست میکنیم برای بهروز رسانی اطلاعات و نیز تعیین شیوۀ همکاری با مؤسسه، هرچه سریعتر برگۀ عضویت موجود در صفحۀ عضویت حقیقی را تکمیل و به صورت برخط ارسال نمایند. پس از تکمیل برگۀ نخست که شامل اطلاعات عمومی برای ثبت در سامانۀ جدید است، نشانی برگۀ دوم که اطلاعات نحوۀ همکاری اعضا با مؤسسه است با ایمیل به ایشان ارسال خواهد شد.
طبعاً اعضای کنونی نیازی به پرداخت حق عضویت نخواهند داشت.
نشانی صفحۀ ثبت نام اعضای حقیقی:
https://www.iranicomos.ir/real-user-registration
با تشکر
درخواست از کلیۀ اعضای ایکوموس ایران برای پرکردن کاربرگ عضویت در وبگاه جدید بیشتر بخوانید »
اعضای محترم وابسته و پشتیبان مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران
با سلام و احترام،
با فراهم شدن امکان دریافت کارت عضویت بینالملل برای کلیۀ اعضای وابسته (عادی و جوان و دانشجو) و پشتیبان، لطفاً درخواست خود را تا تاریخ ۱۰ خرداد در تماس با دبیرخانۀ مؤسسه اعلام فرمایید.
همچنین کلیۀ شرایط عضویت در مؤسسه و دریافت کارت عضویت بینالملل در صفحۀ عضویت حقیقی در وبگاه جدید مؤسسه درج شده است:
https://www.iranicomos.ir/real-user-registration
ضمناً دبیرخانۀ مؤسسه در ساعات اداری پاسخگوی شما خواهد بود.
شماره تلفن مؤسسه: ۳۳۴۴۰۰۵۴ (۰۲۱) سرکار خانم باقری
امکان دریافت کارت عضویت بینالمللی در خرداد بیشتر بخوانید »
کمیتۀ اسناد و انتشارات همزمان با برگزاری مجمع عمومی عادی و بیستمین سال فعالیت مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران، نمایشگاهی از اسناد تصویری تاریخی با نام «طهران و دروازههایش به روایت اسناد تصویری تاریخی» برگزار میکند. این نمایشگاه در دفتر مؤسسه در روز شنبه، ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱، ساعت ۱۵ تا ۱۹ برقرار خواهد بود و بازدید از آن برای عموم آزاد است.
بسمه عزّاسمه
میراث فرهنگی ایرانزمین از چنان غنایی برخوردار است که درک درست از عظمت، تواناییها، و نقش و جایگاه آن موجب احیای مجدد ارزشهای اجتماعی و دستیابی به جامعهای سرشار از نیکی و نشاط خواهد شد. قابلیتهای گوناگون مواریث فرهنگی راههای متعدد و متنوعی را برای بهرهبرداری از آن گشوده است. از این گنج بیبدیل میتوان در زمینههای خودشناسی ملتها و بقاء و رقاء ملی استفاده کرد، یا آن را برای اهداف دیگری نظیر گردش مالی بیشتر در جامعه و ایجاد شغل و درآمد تلقی نمود. بر حسب آنکه جامعه فرهنگ یا اقتصاد را محرک اصلی و عنصر تعیین کنندۀ نهایی تلقی نماید، کیفیت رجوع و بهرهبرداری از آثار گذشتگان نیز متفاوت خواهد بود.
با توجه به وجود ظرفیتهای اقتصادی زودرس در مواریث گذشته، تمایل به بهرهبرداری از آن خصوصاً در شرایط دشوار اقتصادی افزایش مییابد. دولتها عموماً برای رفع تنگناهای زودگذر خود با نگاهی کوتاهمدت، کمتر به آوردههای این گنجینۀ عظیم، که حتی میتواند نقش موثری در رفع همان مشکلات جاری نیز داشته باشد، توجه میکنند، و در حقیقت بهجای درمان به پانسمان زخمها میپردازند. در اینجاست که وظیفۀ نخبگان و فرهیختگان رخ مینماید تا با تبیین جایگاه و نقش بیبدیل میراث فرهنگی، جامعه را از تبدیل شدن به عنصری بیریشه و سقوط در بهرهبرداریهای روزمره نجات دهند. لکن تحقق این امر به سهولت امکان پذیر نیست. واقعیت گواه آن است که نهتنها مدیران، بلکه متأسفانه آحاد مردم نیز گاه راه حلهای عاجلِ پانسمان را بر راه بلند درمان یا خودشناسی و تکیه بر دستاوردهای فرهنگی-تاریخی ترجیح میدهند.
از این روست که مدام شاهد آنیم که: جامعه در توجه به ریشههای خود، مغفول؛ قوانین در ترسیم جایگاه واقعی میراث، ناتوان؛ تشکیلاتِ مسئول، چندپاره و غیرمنسجم؛ خودنمایی و گردش و تفریح جانشین پژوهش و معرفی ارزشها؛ اعتبارات لازم برای فعالیتها، ناکافی؛ صیانت و حفاظت از میراث مادی و معنوی، کمفروغ؛ مجازات متجاوزین به مواریث فرهنگی، کمرنگ؛ رسانهها و موزهها از عرضۀ تاثیرگذار آثار خود، نامطمئن؛ آحاد جامعه از داشتههای گرانقدر خود، کماطلاع؛ و در یک کلام، کشتی میراث فرهنگی کشوری که بهحق داعیهدار پیشینۀ فرهنگی عظیم است، گرفتار طوفانی هائل است.
البته باید توجه داشت که وضعیت امروز ما حاصل بیش از یک قرن از خود بیگانگی و تلاش در تشّبه به غیر است. وقتی حکم بر آن شد که عمدهترین مظاهر فرهنگی، یعنی زبان و معماری، و سایر سنتهای دیرینِ خود را به امید توسعۀ زودرس ترک نماییم، دیگر نیازی به مواریث فرهنگی، جز برای نمایش و تفاخر به گذشته، باقی نماند. شاید اگر تنها به گفتۀ سردمداران فرهنگ این سرزمین توجه میشد که فرمودهاند:
سالها دل طلب جام جـم از ما میکرد آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا میکرد (حافظ)
هر پای که در خانه فرو رفت به گنجی دیگر همه عــمرش ســر بازار نبـاشد (سعدی)
هرگز شرایطی چنین بر جامعۀ ما حاکم نمیشد.
از یک سو ندای «نه شرقی، نه غربی» همواره ما را به رجوع به ریشههای خود دعوت نموده است، و از سوی دیگر اکنون خصومت همهجانبۀ قدرتها ضرورت اتکا به درون را دوچندان نموده، ظرفیت بالقوۀ فراوانی برای اصلاح رویکرد به میراث فرهنگی فراهم شده است. باید با استفاده از این فرصت، چنان جریان عظیم و عمیقی در جامعه ایجاد کرد که برای همیشه راه را بر برخوردهای سلیقهای در دورانهای کوتاه مدیریتی ببندد و ارتباطی مستقیم بین مردم و ذخایر فرهنگیشان ایجاد نماید تا از این پس آحاد مردم با شناخت و عشقی که نسبت به مواریث فرهنگی خود یافتهاند راه هر نوع کجروی در این زمینه را مسدود نمایند. چرا باید اصلیترین جهتگیری در حوزههای مادی کشور ما نظیر صنایع، معادن، پزشکی، فنآوری، کشاورزی و … ارجاع به ظرفیتهای داخلی و مردمی کشور نماید، اما در حوزۀ فرهنگ همچنان پیرو سیاستهای دیگران، و بزرگترین افتخارمان جذب توریست بیشتر و ثبت جهانی آثار باشد؟
بُروز روزافزون مشکلات مادی و معنوی در جامعه گواه آن است که راه زیستن در این سرزمین و شناخت ارزشهای خود را از یاد بردهایم و برای برونرفت از این وضعیت راهی جز توجه به درون و برخورداری از چشمههای جوشان مادی و معنوی کشور باقی نمانده است. لازم است تا فرهیختگان ملت که عمر گرانبار خود را در راه عشق به میراث فرهنگی ایران صرف نمودهاند، با غنیمت شمردن فرصت، راه را برای بازیابی ریشهها و تمسّک به فرهنگ گرانقدر ایرانزمین هموار نمایند.
باید اذعان نمود که اگر در پارهای کشورها توجه به میراث فرهنگی در حدّی قابلقبول صورت پذیرفته، آگاهی عموم پشتوانۀ اصلی در کسب این موقعیت بوده است. کاملاً روشن است که اگر مردم یک جامعه نسبت به آثار خود حساس و با نقش حیاتی آن در سلامت مادی و معنوی جامعه آشنا باشند؛ تمامی ارکان جامعه، اعم از قوۀ مقننه برای تنظیم قوانین، تصویب تشکیلات مربوطه، اختصاص اعتبارات لازم، و نظارت بر حسن اجرای آن؛ قوۀ مجریه در تدوین برنامهها بر مدار ارزشهای خودی، انتخاب مدیران، تنظیم گردش فعالیتها؛ و قوۀ قضائیه در فراهمنمودن زمینه برای برخورداری آحاد جامعه از مواهبِ توجه به ارزشهای فرهنگ خودی، پیشگیری از هرنوع ترویج اقدامات ضدفرهنگی و مجازات متجاوزین به میراث فرهنگی کشور، وارد عمل خواهند شد. امروز با وجود صدها تشکیلات مردمنهاد و گسترش رسانههای جمعی، هر اقدام مدیران جامعه زیر ذرهبین فضای مجازی و مردم است. اگر مردم نسبت به امری از خود حساسیت نشان دهند ممکن نیست که مدیران بتوانند با بیتوجهی از آن بگذرند. لذا بهنظر میرسد آگاهسازی مردم از ارزش داشتههای فرهنگی گرانقدر خویش، راه حل نهایی و قطعی برای برونرفت از شرایط ناگوار حاکم بر میراث فرهنگی است، گرچه شاید طولانی بهنظر آید. برخوردهای مقطعی و موضعی نهتنها رافع مشکلات جاری نیست، بلکه موجب به تعویق افتادن و پیچیدهتر شدن شرایط خواهد شد. مردم اگر آوردههای تاریخی سرزمین خویش را بشناسند قدر آن را خواهند دانست و انتظام لازم برای رویکردی صحیح در همۀ زمینهها را نسبت به آن فراهم خواهند نمود.
بر این اساس موسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران با درک شرایط حاضر و با «انگیزۀ ارتقای سطح دانش و بینش عمومی و اعتلای فرهنگ و هنر کشور و ترویج و اشاعۀ فرهنگ و هنر اصیل ایرانی و اسلامی» که در اساسنامۀ آن درج است، تصمیم دارد تا با رویکردی نوین حتیالامکان همۀ مردم در تمامی سطوح را مخاطب خود قرار داده و به ارتقای آگاهی ایشان از کم و کیف داشتههای ارزشمند فرهنگی خود و برافروختن آتش عشق به میراث فرهنگی در دل هر ایرانی بپردازد. برای تحقق این امر ابتدا باید به چند سوال اصلی پاسخ داد:
پاسخ به این سؤالات، بهروزرسانی و فراهم نمودن زمینههای تحقق آن، وظیفۀ اصلی و تاریخی مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران است. باید توجه داشت که نمایندگی ایکوموس در هر کشور وظایف خود را با در نظر داشت شرایط حاکم بر آن کشور تنظیم مینماید.
در پاسخ به سوال اول میتوان گفت؛ ایران دارای یکی از گرانقدرترین مواریث فرهنگی در جهان است، هماکنون نام و مشخصات هزاران محوطۀ شهر و روستای تاریخی، بناها و بافتهای ارزشمند، آداب و سنن و مناسک و آیینهای ماندگار، متون ذیقیمت، صنایع و هنرهای بیبدیل، فنون کهن، و نظایر آن نزد اهل فن وجود دارد که عموم مردم از آن اطلاعی ندارند. هریک از این آثار دارای ارزشهای ممتازی است که به نحو شایسته در اختیار عموم قرار نگرفته و اشتیاقی درخور را نیز برنینگیخته است. این گسترۀ کمی و کیفی عظیم باید از انحصار متخصصین بیرون آمده، در اختیار آحاد جامعه قرار گیرد.
در پاسخ به سوال دوم میتوان گفت؛ در وهلۀ اول این دانشمندان و متخصصین و دستگاههای ذیربط هستند که این اطلاعات را در اختیار دارند. علاوه بر آن کتابها، فیلمها، و آرشیوهای گوناگونی سرشار از مطالب مربوط به میراث فرهنگی است. ابتدا مؤسسۀ ایکوموس از دستاندرکاران خواهد خواست که داشتههای خود را برای ارائۀ عمومی آمادهسازی نمایند. سپس با کمک دانشجویان و افراد علاقهمند و انجمنهای مردمنهاد به نشر این مباحث اقدام مینماید. بیشک این حرکت اشتیاق عمومی را برانگیخته، و چون بهمنی عظیم راه همهگیری را خواهد پیمود و افرادی در دورترین نقاط کشور به این جریان فرهنگی خواهند پیوست.
در پاسخ به سوال سوم باید گفت؛ راههای معرفی و اشاعۀ ارزشهای میراث فرهنگی به اندازۀ خود آن متنوع است. برگزاری نشستهای علمی و فرهنگی، چاپ کتاب و درج مقالات در مطبوعات، حضور در برنامههای رادیویی و تلویزیونی، تنظیم سفرهای علمیـفرهنگی، کمک به ایجاد و بهرهمندی از تشکلهای علاقهمند، تبادل دانش و تجربه در این زمینه در سطح بینالمللی، بهرهگیری از ظرفیتهای گسترده و گوناگون فضای مجازی، برگزاری مسابقات، مذاکره و مکاتبه با مسئولین، مشارکت در مراسم و آیینها، برگزاری کارگاهها، راهنمایی تولید کنندگان فرهنگی و صنعتی به بهرهگیری از ذوق ایرانی، کمک به احیای میراث ملموس و غیرملموس، و … مسیرهای دسترس و قابلحصولی است که هرکس بر اساس توانایی خویش و با توجه به موضوع و مخاطب برمیگزیند.
در پاسخ به سوال چهارم باید گفت؛ تقسیمبندی گروههای مخاطب و برقراری ارتباط مناسب با هریک در موفقیت این راه نقشی تعیین کننده دارد. معیارهای گوناگونی برای این تقسیمبندی وجود دارد که توجه به همۀ آنها ضروری است. عواملی نظیر؛ سن، تحصیلات، محل زندگی، میزان برخورداری، جنسیت، و قومیت در کیفیت برقراری ارتباط و جذب مخاطب مؤثر است. لذا باید با مطالعهای کامل، اینکه چه مطلبی، با چه رسانهای، در اختیار چه کسی قرار گیرد، بهدقت بررسی و برنامهریزی گردد.
برای تحقق این آرزوی بزرگ همۀ کسانی که خود را عاشق فرهنگ ایرانزمین میدانند و حاضرند برای اعتلای آن کوشش نمایند سهمی در این حرکت دارا هستند. بدون شک اعضای مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران میتوانند پرچمدار این حرکت بوده، و سایر علاقهمندان را که در حقیقت و به صورت بالقوه عضو این مؤسسه هستند در تنظیم برنامۀ آن همراهی نمایند. البته ضروری است تا تهیۀ برنامۀ جامع، اقدامات مقدماتی را برای فراهمنمودن زمینه و درک شرایط اجتماعی حاکم آغاز نمود تا بستر واقعیات، تصحیح مسیر انتخاب شده را ممکن نماید.
کاملاً واضح است که اجرای این مهم نیازمند گسترۀ وسیعی از نیروی انسانی علاقهمند و فداکار در قالب فعالیتهای مردمی است. در این راستا مؤسسه تلاش میکند از یک سو شرایط عضویت علاقهمندان را هرچه سادهتر نماید و از سوی دیگر با استعلام زمینههای فعالیت مورد علاقۀ ایشان، شرایط را برای تأمین این نیروی انسانی و حضور فعال ایشان فراهم آورد. بدین ترتیب در ابتدا از هر عضو سوال خواهد شد که زمینۀ مورد علاقۀ خود را برای کمک به تحقق این هدف انتخاب نماید.
زمینههای فعالیتی که ممکن است اعضا بر حسب تخصص، پیشینه، یا علائق شخصی مایل باشند در آن به مؤسسه کمک نمایند به شرح زیر پیشنهاد میگردد، که یک یا چند زمینۀ آن قابل انتخاب خواهد بود. البته این پیشنهادها در آینده قابل بهبود و افزایش است:
مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران آرزومند است که عموم علاقهمندان به میراث فرهنگی، خصوصاً جوانان فرهیختۀ ایران، با بهرهگیری از امکانات در اختیار و یاریجستن از فضای مجازی در برانگیختن عشق به میراث فرهنگی در جامعۀ ایران به یاری مؤسسه آمده، حداکثر تلاش خود را در تحقق این آرزوی بزرگ مبذول دارند.
حق کپیرایت محفوظ و منحصر به مؤسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران است. استفاده با ذکر مأخذ بلامانع است.